Nitreuze dampen
Op vrijdag 4 juli heeft er op het terrein van FrieslandCampina in Borculo een explosie plaatsgevonden waarbij o.a. een oranje dampwolk is ontstaan. Hoewel er op het moment van schrijven nog geen officiële oorzaak en risico-analyse gepubliceerd is, is er wel het een en ander bekend geworden. Tijdens het lossen van een vrachtwagen zijn salpeterzuur en zoutzuur met elkaar in contact gekomen, waardoor er een reactie is opgetreden waarbij de oranje damp is ontstaan.
Bij het mengen van salpeterzuur (\(\ce{HNO3}\)) en zoutzuur (\(\ce{HCl}\)) treden reacties op die resulteren in de vorming van de vluchtige producten Nitrosylchloride (\(\ce{)NOCl}\)) en Chloor (\(\ce{Cl2}\)):
\[ \ce{HNO3 (aq) + 3 HCl (aq) -> NOCl (g) + Cl2(g)} \]
Deze producten zijn verantwoordelijk voor het roken van de oplossing en de typisch oranjegele kleur van koningswater, een 1:3 mengsel van geconcentreerd salpeterzuur en geconcentreerd zoutzuur.
\(\ce{NOCl}\) kan verder dissociëren met vorming van het kleurloze stikstofmonoxide en chloorgas:
\[ \ce{2NOCl (g) -> 2NO (g) + Cl2 (g)} \]
In de lucht reageert stikstofmonoxide bij hoge concentraties snel met zuurstof tot het bruinrode gas stikstofdioxide.
\[ \ce{2NO (g) + O2 (g) -> 2NO2 (g)} \]
Bijna altijd treedt er ook nog een dimerisatie op waarbij distikstoftetraoxide ontstaat:
\[ \ce{2NO (g) <-> N2O4 (g)} \]
Bronnen: